هشدار یک پزشک اجتماعی: در حال نزدیک شدن به بحران جنسی هستیم/ مستندی درباره سواد جنسی

فهیمه حسن‌میری: افزایش سن ازدواج كه در چند سال اخیر مرتبا از آن سخن گفته می‌شود، تبعاتی هم با خودش به همراه دارد؛ یكی از مهمترین این تبعات كه البته كمتر از آن سخن به میان می‌آید، چگونگی برطرف كردن نیازهای جنسی جوانان یا به عبارتی «زیستِ جنسی» است. این موضوع، جزو مواردی است كه جوانان، خانواده‌ها، كارشناسان و مسئولان ترجیح می‌دهند به آهستگی از كنار آن رد شوند و انكار را از پیدا كردن راه حل ساده‌تر می‌بینند. اما این پاك كردن صورت مساله، تنها ابعاد بغرنج‌تری به قضیه می‌دهد.

حالا این موضوع یعنی تغییرات زیست جنسی در ایران طی سال‌های اخیر، موضوع یك فیلم مستند قرار گرفته است. یاسر عرب، مستندساز جوان فیلم «یك پیشنهاد ساده» با گفت‌وگوهایی كه با كودكان، نوجوانان، جوانان، والدين و كارشناسان و صاحب‌نظران پزشكی و اجتماعی انجام داده، سعی كرده سواد جنسی قشرهای مختلف را بسنجد و آنچه زیر پوست جامعه می‌گذرد را نشان دهد كه شاید كاری انجام شود و تا از این دیرتر نشده،‌ فكری به حال آشفتگی جنسی شود.

در این مستند كه متشكل از سه بخش است، به‌طور صریح به موضوعاتی پرداخته شده كه كمتر درباره آنها سخنی گفته و شنیده می‌شود؛ مواردی از قبیل جای خالی آموزش جنسی به كودكان در مدارس، لزوم آموزش بهداشت جنسی در سن بلوغ، فاصله بین سن بلوغ و سن ازدواج، چگونگی برطرف كردن نیازهای جنسی جوانان در این دوران، تبعات، مشكلات و راهكارهای احتمالی برای روبه‌رویی با این مسائل.

در اولین اكران این مستند كه دیروز در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی برگزار شد، علاوه بر سازندگان این فیلم، پزشكان و متخصصان آسیب‌های اجتماعی نیز حضور داشتند و به بحث و بررسی درباره زیست جنسی در ایران پرداختند. دكتر سیدعلی آذین متخصص پزشكی اجتماعی و سایكوسكسولوژیست، دكتر عفت‌السادات مرقاتی خویی سكسولوژیست و دكتر فرشید مرادیان روانشناس و سكس‌تراپیست.

غفلت از آموزش‌های جنسی

دكتر آذین، با بیان این كه ساخت چنین مستندهایی نیاز امروز جامعه ماست، گفت: آموزش‌های جنسی مناسب هر سن باید انجام بگیرد در حالی كه ما از این آموزش‌ها غفلت می‌كنیم و متاسفانه سیستم آموزش و پرورش بسته ما اجازه نمی‌دهد كودكان، نوجوانان و جوانان متناسب با سنشان با این مسائل مواجه شوند.

این متخصص همچنین گفت: لازم است موضوع سلامت جنسی در قالب مراقبت‌های اولیه بهداشتی قرار بگیرد. در شرایط فعلی تعداد بسیار كمی كلینیك سلامت جنسی در كشورمان وجود دارد كه جوابگوی جمعیت كشورمان نیست و نیاز به مراكز تخصصی داریم كه مردم بتوانند با هزینه‌های كم به آنها مراجعه كرده و پاسخ مناسب سوالات و مشكلاتشان را دریافت كنند.

این سكسولوژیست در پاسخ به این سوال كه آیا به بحران جنسی در ایران رسیده‌ایم یا نه، گفت: آنچه می‌بینیم این است كه روزبه‌روز در رفتارها و محیط اجتماعی و نوع آسیب‌هایی كه رخ می‌دهد با تغییر مواجهیم. در شرایطی كه اینقدر تحولات سریع صورت می‌گیرد و ما برنامه‌ریزی نداریم، با خوشبینانه‌ترین حالت هم كه به شرایط موجود نگاه كنیم می‌بینیم به سمت بحران پیش می‌رویم.

او در پایان تاكید كرد: این كه بخواهیم كلمه بحران را برای شرایط موجود استفاده كنیم چندان علمی نیست چون متاسفانه آمارهای دقیقی نیز در دست نداریم، اما آنچه مسلم است این است كه از نظر برنامه‌ریزی،‌ تصمیم‌گیری، مداخله به موقع و ارزیابی تصمیم‌ها دچار بحرانیم كه این موارد ما را به سمت بحران جنسی پیش می‌برد.

فرهنگ تربیت جنسی نداریم

دكتر خویی نیز با اظهار خرسندی از اكران فیلمی با این موضوع در كشورمان، به لزوم تربیت جنسی از دوران كودكی اشاره كرد و گفت: بسیاری از مشكلات و آسیب‌هایی كه جوانان ما با آنها روبه‌رو می‌شوند به دلیل نداشتن تربیت صحیح جنسی است. اگر بپذیریم مغز، ارگانی است كه به فرد دستور می‌دهد چه كار بكند و چه كار نكند و به افراد این قدرت را بدهیم كه نسبت به خودشان شناخت پیدا كنند، می‌توانند هیجان‌ها، عواطف و احساساتشان را كنترل كنند و به دلیل هیجانی شدن در یك شرایط خاص، كنترل رفتار خودشان را از دست نداده و رفتار پرخطر جنسی انجام ندهند.

این متخصص با تاكید بر این كه فرهنگ تربیت جنسی نداریم گفت: در این مستند هم مدام از جوانان می‌شنیدیم كه نمی‌دانیم باید با این نیاز چه كنیم. این در حالی است كه اگر این افراد به شناخت درستی از خودشان دست پیدا كنند، نه لزومی به ازدواج زودهنگام است و نه لزومی به وارد شدن در عرصه‌های خطرناك رفتاری، بلكه می‌توانند محرك‌ها را بشناسند، از آنها دوری كنند و سلامت جنسی داشته باشند.

کودکان حتی حریم خصوصی را هم نمی شناسند

اما در ادامه این نشست دكتر مرادیان با بیان این كه شناخت نمی‌تواند تمام مسائل را حل كند، گفت: انسان فقط از شناخت تشكیل نشده و نباید هیجان‌ها و احساسات را فراموش كرد. هنگامی كه با اغلب افراد درباره روابط جنسی حرف می‌زنیم فارغ از این كه شناخت،‌ اطلاعات و تجربه داشته باشند یا نه، نوعی احساس اضطراب در آنها به وجود می‌آید بنابراین نمی‌توان گفت اگر شناخت وجود داشته باشد همه مشكلات حل می‌شود.

او با اشاره به مباحث مطرح شده در این مستند درباره آموزش ندادن نقاط حساس بدن به كودكان گفت: نه تنها نقاط حساس بدن به كودكان آموزش داده نمی‌شود بلكه آنها حتی با مباحثی مانند حریم خصوصی و مراقبت از خود نیز آشنا نمی‌شوند.

این روانشناس تاكید كرد: لازم است از دوران كودكی جرات‌ورزی و مهارت‌های تصمیم‌گیری و نه گفتن را به كودكان یاد بدهیم و فرزند ما بداند انسان سالم كسی است كه در مواقع لزوم می‌تواند به جای احساس اضطراب، احساس خشم داشته باشد و بتواند از خودش دفاع كند.